Kako obracunati PDV

Porez na dodatu vrednost ili PDV

To je porez na promet koji se naplaćuje u svakoj fazi prometa. PDV se obračunava na isporuke dobara i pružanje usluga, u svim fazama proizvodnje i prometa dobara i usluga, kao i na uvoz dobara, a obaveza je jednaka razlici između dugovanog (ulaznog) PDV i prethodnog (izlaznog) PDV.

PDV se računa na vrednost ulaznih i izlaznih faktura, a PDV se u suštini plaća na razliku između zbira svih vrednosti na ulaznim i izlaznim fakturama.

Zbog toga se sa stanovišta preduzeća javljaju odbitni (ulazni) PDV i dugovani (izlazni) PDV. Preduzeće u toku perioda sa plaćanjem obaveze prema dobavljaču plaća i ulazni PDV, a naplatom svojih faktura naplaćuje izlazni PDV. Na kraju perioda (npr. meseca) preduzeće državi plaća porez u vidu razlike između dugovanog i odbitnog PDV-a. Ta razlika praktično predstavlja porez na dodatu vrednost koja je nastala u preduzeću.

PDV je za preduzeća najznačajniji sa stanovišta likvidnosti jer zahteva veliko finansijsko naprezanje između momenta plaćanja PDV-a i momenta povraćaja.

Obveznik koji je u prethodnih 12 meseci ostvario ukupan promet veći od 8.000.000 dinara dužan je da, najkasnije do isteka prvog roka za predaju periodične poreske prijave, podnese evidencionu prijavu nadležnom poreskom organu. Evidencionu prijavu podnosi i mali obveznik, odnosno poljoprivrednik koji se opredelio za obavezu plaćanja PDV, najkasnije do isteka prvog roka za predaju periodične poreske prijave.

Nadležni poreski organ obvezniku izdaje potvrdu o izvršenom evidentiranju za PDV. Obveznik je dužan da navede PIB u svim dokumentima u skladu sa ovim zakonom.

Obveznik poreza na dodatu vrednost je dužan da:

- podnese prijavu za PDV (evidenciona prijava);
-  izdaje račune o izvršenom prometu dobara i usluga;
- vodi evidenciju u skladu sa ovim zakonom;
-     obračunava i plaća PDV i podnosi poreske prijave.

Predmet oporezivanja su isporuke dobara i pružanje usluga koje poreski obveznik izvrši u Srbiji uz naknadu i uvoz dobara.

Mesto prometa dobara i usluga je važno za utvrđivanje obveznika.
Vreme prometa dobara i usluga važno za utvrđivanje trenutka nastanka poreske obaveze, koja nastaje danom kad se najranije izrši jedna od sledećih radnji: promet dobara i usluga ili naplata ako je naknada ili deo naknade naplaćen pre prometa dobara i usluga ili nastanak obaveze plaćanja carinskog duga, kod uvoza dobara, a ako nema carinske obaveze danom u kojem bi nastala obaveza plaćanja duga.

Obveznik PDV mora izdati račun koji obavezno sadrži:

1. naziv, adresu i PIB obveznika - izdavaoca računa
2. mesto i datum izdavanja i redni broj računa
3. naziv, adresu i PIB obveznika - primaoca računa
4. vrsta i količina isporučenih dobara ili vrsta i obim usluga
5. datum prometa dobara i usluga i visinu avansnih plaćanja
6.iznos osnovice
7. poreska stopa koja se primenjuje
8. iznos PDV koji je obračunat na osnovicu
9. napomena o poreskom oslobođenju 

Izdavanje računa je obavezno i u slučaju avansnog plaćanja.

Evidencija o prethodnom PDV-u ili knjiga primljenih računa (obrazac KPR) je zakonom propisan obrazac u kome se prikazuju računi koji su primljeni u određenom periodu i ona sadrži informacije o:

1. Primljenim računima,
2. Nabavnoj ceni dobara i usluga isporučenih od lica koja nisu obveznici PDV,
3. Nabavnoj ceni dobara i usluga sa obračunatim PDV,
4. Iznosu obračunatog PDV po računima i drugoj dokumentaciji za nabavljena dobra i usluge,
5. Nabavnoj ceni dobara i usluga oslobođenih PDV,
6. Vrednosti uvezenih dobara na koja se plaća PDV,
7. Vrednosti uvezenih dobra na koja se ne plaća PDV,
8. Iznosu PDV koji je plaćen prilikom uvoza,
9. Iznosu unapred izvršenih uplata (avansno plaćanje).

Evidencija o dugovanom PDV-u ili knjiga izdatih računa (obrazac KIR) je zakonom propisan obrazac u kome se prikazuju računi koji su izdati u određenom periodu i ona sadrži informacije o:

1. Izdatim računima
2. Vrednosti oporezivog prometa po opštoj i posebnoj stopi, bez PDV
3. PDV-u za izvršen promet po opštoj i posebnoj stopi
4. Iznosu prometa oslobođenog PDV sa pravom i bez prava na odbitak prethodnog poreza
5. Prometu sa inostranstvom, kada bi i kada ne bi postojalo pravo na odbitak prethodnog poreza da je izvršen u Republici
6. Iznosu izvršenog i naplaćenog prometa u Crnoj Gori i Kosovu i Metohiji
7. Iznosu unapred primljenih uplata (avansi) i obračunati PDV
8. Ispravkama odbitka prethodnog poreza za nabavljenu opremu i objekte.

Poreska osnovica kod prometa dobara i usluga

Poreska osnovica kod prometa dobara i usluga jeste iznos naknade (u novcu, stvarima ili uslugama) koju obveznik prima ili treba da primi za isporučena dobra ili pružene usluge, uključujući subvencije koje su neposredno povezane sa cenom tih dobara ili usluga, u koju nije uključen PDV, ako Zakonom o porezu na dodatu vrednost nije drukčije propisano.

U osnovicu se uračunavaju i:

1. akcize, carina i druge uvozne dažbine, kao i ostali javni prihodi, osim PDV;
2. svi sporedni troškovi koje obveznik zaračunava primaocu dobara i usluga.

Osnovica ne sadrži:
- popuste i druga umanjenja cene, koji se primaocu dobara ili usluga odobravaju u momentu vršenja prometa dobara ili usluga;
- iznose koje obveznik naplaćuje u ime i za račun drugog, ako taj iznos prenosi licu u čije ime i za čiji račun je izvršio naplatu.

Ako naknada ili deo naknade nije izražen u novcu, već u obliku prometa dobara i usluga, osnovicom se smatra tržišna vrednost tih dobara i usluga na dan njihove isporuke u koju nije uključen PDV.

Opšta stopa PDV za oporezivi promet dobara i usluga ili uvoz dobara iznosi 20%.

S obzirom na izmenljivost proizvoda u usluga koje se oporezuju po stopi od 10%, detaljnije informacije nalaze se na sajtu Poreske uprave.

Povraćaj poreza u slučaju PDV obaveze predviđen je Zakonom o porezu na dodatu vrednost i ako je iznos prethodnog poreza veći od iznosa poreske obaveze, obveznik ima pravo na povraćaj razlike. U slučaju da se obveznik ne opredeli za povraćaj, razlika se priznaje kao poreski kredit. Poreski obveznik može da traži povraćaj neiskorišćenog iznosa poreskog kredita podnošenjem zahteva, najranije istekom roka za podnošenje poreske prijave za tekući poreski period. Povraćaj se vrši najkasnije u roku od 45 dana, odnosno u roku od 15 dana za obveznike koji pretežno vrše promet dobara u inostranstvo, po isteku roka za predaju poreske prijave, odnosno od dana podnošenja zahteva za povraćaj poreza.

Obveznik PDV čiji ukupan promet dobara i usluga u prethodnih 12 meseci nije veći od 50.000.000,00 dinara i koji je u tom periodu neprekidno bio evidentiran za obavezu plaćanja PDV može da podnese zahtev nadležnom poreskom organu za odobravanje plaćanja poreske obaveze po naplaćenom potraživanju za izvršeni promet dobara i usluga (u daljem tekstu: sistem naplate), pod uslovima da:

1) je u prethodnih 12 meseci podnosio poreske prijave za PDV u propisanom roku i
2) u prethodnih 12 meseci nisu prestali uslovi za obračunavanje PDV po sistemu naplate, odnosno da obveznik PDV nije prestao da koristi sistem naplate na sopstveni zahtev.
Zahtev se podnosi nadležnom poreskom organu koji proverava ispunjenost uslova za sistem naplate i izdaje potvrdu o odobravanju sistema naplate. Obveznik PDV primenjuje sistem naplate od prvog dana poreskog perioda koji sledi poreskom periodu u kojem je primio potvrdu.

Mali obveznik

Odredbom člana 33. stav 1. Zakona o PDV, propisano je da se malim obveznikom smatra lice koje vrši promet dobara i usluga na teritoriji Republike i/ili u inostranstvu, a čiji ukupan promet dobara i usluga:
- u prethodnih 12 meseci nije veći od 8.000.000 dinara, odnosno
- ako pri otpočinjanju obavljanja delatnosti procenjuje da u narednih 12 meseci neće ostvariti ukupan promet veći od 8.000.000 dinara.

Za izvršen promet dobara i usluga, mali obveznik ne obračunava PDV, nema pravo iskazivanja PDV u računima, nema pravo na odbitak prethodnog poreza i nije dužan da vodi evidenciju propisanu ovim zakonom.

Međutim, mali obveznik ima mogućnost da se evidentira u sistem PDV, ukoliko to želi, ako procenjuje da će u narednih 12 meseci ostvariti ukupan promet veći od 8.000.000 dinara. U tom slučaju, dužan je da podnese evidencionu prijavu nadležnom poreskom organu - na Obrascu EPPPDV, i ispunjava sve obaveze u skladu sa Zakonom o PDV (obračunava PDV za izvršen promet dobara i usluga, iskazuje PDV u računima ili drugim dokumentima koji služe kao račun, ima pravo na odbitak prethodnog poreza, dužan je da vodi evidenciju propisanu ovim zakonom i pravilnikom).

Ako se evidentira kao obveznik PDV, najmanje dve godine mora da ostane u sistemu PDV, a po isteku ovog roka, može da podnese zahtev za prestanak obaveze plaćanja PDV nadležnom poreskom organu, ukoliko ne ispuni obavezan uslov za ostanak u PDV - ukupan promet preko 8.000.000 dinara.

Imajući u vidu da od 1. januara 2013. godine ne postoji obaveza evidentiranja u PDV do 15. januara tekuće godine, jasno je da i mali obveznik može da, na osnovu svoje procene da će u narednih 12 meseci ostvariti promet preko 8.000.000 dinara, podnese zahtev za evidentiranje u PDV bilo kada u toku godine, što podrazumeva da u odnosu na dan otpočinjanja PDV aktivnosti mora da ostane u sistemu PDV dve godine, odnosno 24 meseca.

Brisanje iz evidencije za PDV

Na zahtev obveznika koji u prethodnih 12 meseci nije ostvario ukupan promet veći od 8.000.000 dinara, za prestanak obaveze plaćanja PDV, nadležni poreski organ sprovodi postupak i izdaje potvrdu o brisanju iz evidencije za PDV. Pre brisanja iz registra privrednih subjekata, odnosno drugog registra u skladu sa zakonom kod organa nadležnog za vođenje registra, obveznik PDV koji prestaje da obavlja delatnost dužan je da, najkasnije u roku od 15 dana pre podnošenja zahteva za brisanje iz registra, nadležnom poreskom organu podnese zahtev za brisanje iz evidencije obveznika za PDV. Zahtev za brisanje iz evidencije za PDV obavezno sadrži podatak o datumu prestanka obavljanja PDV aktivnosti. Nadležni poreski organ sprovodi postupak i izdaje potvrdu o brisanju iz evidencije za PDV. Organ nadležan za vođenje registra ne može izvršiti brisanje obveznika iz registra bez pomenute potvrde.

Potvrda sadrži sledeće podatke:

1) naziv, odnosno ime i prezime i adresu obveznika;
2) datum izdavanja potvrde o izvršenom evidentiranju za PDV, odnosno brisanju iz evidencije za PDV;
3) PIB;
4) datum otpočinjanja PDV aktivnosti i evidentiranja za PDV, odnosno datum brisanja iz evidencije za PDV.
Nadležni poreski organ vodi evidenciju o svim obveznicima PDV kojima su izdate potvrde.